آغاز دیپلماسی ریل‌پایه با کشورهای همسایه
گسترش خطوط ریلی یکی از برنامه‌هایی است که به منظور توسعه دیپلماسی اقتصادی و سیاسی میان ایران و سایر کشورهای منطقه به‌صورت ویژه در دستور کار قرار گرفته است. به نظر می‌رسد توسعه ریل‌پایه برای افزایش ظرفیت‌های کریدوری و ترانزیتی کشور یکی از اولویت‌هایی است که می‌تواند زمینه‌ساز سرعت گرفتن توسعه در این زمینه باشد.
به گزارش اقتصاددریایی، طی ماه‌های گذشته موضوع اتصال ریلی میان ایران و عراق، برقراری مجدد خطوط ریلی میان ایران و ترکیه و همچنین حمل بارهای مربوط به افغانستان از طریق خطوط ریلی ایران به‌صورت ویژه‌ای در دستور کار مسئولان وزارت راه‌وشهرسازی در دولت چهاردهم قرار گرفته و پیگیری شده است.
ترانزیت ریل‌پایه یکی از محورهای اصلی توسعه تجارت خارجی ایران و کلید بهبود روابط با کشورهای منطقه است. هرچند بسیاری از کارشناسان معتقدند که هنوز زیرساخت‌های لازم برای توسعه ریل‌پایه در ایران ایجاد نشده و کمبودهایی در این زمینه وجود دارد، اما بررسی اظهارنظرها و نگاهی به برنامه‌های اعلام‌شده از سوی مسئولان وزارت راه‌وشهرسازی، نشان‌دهنده درک اهمیت این حوزه برای اقتصاد کشور است.پس از جنگ روسیه و اوکراین و بازگشت چین و اروپا به مسیرهای زمینی تجاری، نقش همکاری ریلی ایران و ترکیه را در این کریدور پررنگ‌تر کرده است. همکاری‌های ترانزیتی ایران و ترکیه به‌عنوان یک فرصت برای توسعه اقتصادی و تقویت روابط سیاسی بین دوکشور مطرح است. از طرف دیگر، با وجود چالش‌های موجود، این همکاری‌ها می‌تواند به افزایش حجم تجارت، ایجاد فرصت‌های شغلی و تقویت ثبات منطقه منجر شود.کارشناسان معتقدند، با توجه به ارتباط تنگاتنگ بین دوکشور ایران و ترکیه در حوزه‌های مختلف ریلی، جاده‌ای، دریایی، ترانزیت، پایانه مرزی و تبادلات اقتصادی و تجاری فعالان اقتصادی دوکشور، همکاری اقتصادی دوکشور همواره حائز اهمیت بوده است. مسیر تجاری چین-اروپا، زمین بازی مناسبی است که می‌توان مزایای بالقوه ایران در اتصال شرق به غرب و بالعکس را با فهم درست از روابط و ظرفیت کشورهای دخیل فعال کند.از طرف دیگر در میانه تعطیلات نوروز سال‌جاری بود که رسانه‌ها اعلام کردند، نخستین محموله صادراتی افغانستان از طریق کریدور ریلی افغانستان-ایران، با حضور مقامات دوکشور از شهر هرات به مقصد ترکیه و اروپا ارسال شد. این مسیر که با تأخیر یک‌دهه‌ای از طریق خط‌آهن خواف-هرات به بهره‌برداری رسید، ظرفیت حمل ۶میلیون تن کالا و یک‌میلیون مسافر در سال را دارد و نقشی کلیدی در اتصال افغانستان به آب‌های آزاد و بازارهای بین‌المللی ایفا می‌کند.
راه‌اندازی قطار ترکیبی تهران - کربلا
در این میان و در یکی از آخرین اظهارنظرهای صورت‌گرفته درباره توسعه خطوط ریلی کشور و گسترش دیپلماسی ریلی با کشورهای منطقه، میرحسن موسوی، قائم‌مقام مدیرعامل راه‌آهن در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرده است که در صورت توافق با طرف عراقی، قطار ترکیبی تهران-کربلا امسال راه‌اندازی می‌شود.
براساس اخبار اعلام‌شده، این قطار از تهران به خرمشهر می‌رود. مسافران در مرز پیاده شده و ۳۰کیلومتر با اتوبوس به بصره می‌روند و سپس سوار قطار بصره-کربلا می‌شوند. مسیر برگشت هم به همین صورت خواهد. البته راه‌اندازی این قطار منوط به این است طرف عراقی ناوگان آماده به کار داشته باشد و به‌صورت چارتر در اختیار ما قرار دهد تا بتوانیم برای آن برنامه‌ریزی کنیم.
قائم‌مقام مدیرعامل راه‌آهن همچنین در پاسخ به اینکه در حال حاضر در چه مسیرهایی قطار بین‌المللی مسافری داریم،گفت: قطار تهران-وان سال گذشته بعد از چندین سال وقفه آغاز به حرکت کرد. وی تصریح کرد: با کشورهای دیگر از جمله افغانستان هم مذاکراتی صورت گرفته است که اگر شرایط مهیا شود و تقاضای سفر وجود داشته باشد، قطار از مشهد به افغانستان را نیز راه‌اندازی کنیم. مسیر ریلی تا نزدیک هرات برقرار است، اما در حال مطالعه تقاضای سفر هستیم.
موسوی در پاسخ به این سوال که آیا قطار تهران-وان به آنکارا نیز می‌رسد، گفت: در حال مذاکره با کشور ترکیه برای راه‌اندازی قطار تهران- آنکارا نیز هستیم. کشور ترکیه بعد از زلزله اخیری که با آن مواجه شد، بخشی از خطوطش تخریب شده بود و نیاز به بازسازی و بهسازی دارد و هنوز به ظرفیت اصلی برنگشته است. وی عنوان کرد: طی مذاکرات با طرف ترک، اگر استقبال از این قطارها مثل سنوات گذشته یعنی قبل از سال۱۳۹۸ باشد، همانطور که آن زمان قطار تهران-آنکارا داشتیم، مجددا آن را برقرار خواهیم کرد. موافقت کلی انجام شده است، منتظر اتمام عملیات بهسازی و بازسازی و در واقع ظرفیت‌گذاری ریلی ترکیه هستیم.
ویژگی خط ریلی افغانستان به اروپا از ایران
مدتی قبل بود که در مراسمی با حضور سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در هرات و والی این ولایت، نخستین محموله صادراتی افغانستان از طریق کریدور ریلی ایران-افغانستان به سمت ترکیه و اروپا روانه شد. این محموله که بخشی از برنامه توسعه تجارت منطقه‌ای دوکشور محسوب می‌شود، از مسیر راه‌آهن خواف-هرات عبور کرده و نخستین گام عملی در استفاده از این ظرفیت ترانزیتی مهم است.
خط‌آهن خواف-هرات به‌عنوان نخستین مسیر ریلی بین ایران و افغانستان، در سال۱۳۸۶ کلید خورد و قرار بود ظرف سه‌سال به بهره‌برداری برسد. بااین‌حال، به دلایل مختلف از جمله کمبود منابع مالی و چالش‌های امنیتی، این پروژه با بیش از یک‌دهه تأخیر، نهایتاً در ۲۰آذر۱۳۹۹ با حضور مجازی رؤسای‌جمهور وقت دوکشور افتتاح شد.
این خط‌آهن از شهرستان خواف در خراسان‌رضوی آغاز شده و با عبور از مرز شمتیق، به شهر هرات می‌رسد. ظرفیت سالانه آن شامل جابه‌جایی یک‌میلیون مسافر بوده و حدود ۶میلیون تن کالاست. با راه‌اندازی کامل این مسیر، افغانستان به شبکه ریلی ایران و از آنجا به آب‌های آزاد جنوب کشور، کشورهای منطقه قفقاز، ترکیه، عراق و اروپا متصل می‌شود. در ادامه توسعه این مسیر، در بهمن۱۴۰۳ اولین قطار ترانزیتی از هند به افغانستان از طریق بندرعباس و شبکه ریلی ایران به ایستگاه روزنک در هرات رسید.
هدف این پروژه، جابه‌جایی محصولات معدنی افغانستان از طریق ایران و دسترسی به بندر چابهار و مسیرهای بین‌المللی است. این توافق می‌تواند علاوه‌بر تسهیل صادرات افغانستان، جایگاه ایران را به‌عنوان هاب ترانزیتی منطقه ارتقا دهد. اولین محموله ترانزیتی ۲۰۰تن میوه خشک به ارزش یک‌میلیون و ۲۰۰هزار دلار از مسیر ریلی خواف-هرات به اروپا ارسال شد. این محموله از راه‌آهن هرات-خواف عبور کرده و از ترکیه به اروپا ترانزیت می‌شود.
تهاتر نفت در اختیار حملونقل ریلی
ذاکری، مدیرعامل راه‌آهن نیز مدتی قبل گفته بود: برای افزایش ظرفیت حملونقل ریلی در حوزه ناوگان و افزایش آماده بهکار لکوموتیوهای موجود اعتبار خوبی از محل تهاتر نفت واریز شده است و امیدواریم در سال‌جاری بین ۲۰ تا ۲۲لکوموتیو در گردش ما افزایش یابد. جبارعلی ذاکری خاطرنشان کرد: از شهریورماه۱۴۰۳ که کار را تحویل گرفتیم، ۴۸۹لکوموتیو آماده بهکار بود که اکنون به ۵۵۵لکوموتیو رسیده است. وی در خصوص تهاتر نفت برای افزایش ظرفیت حملونقل ریلی، اظهار داشت: بخشی از پروژه‌های توسعه ناوگان در سال۱۴۰۳ و تزریق مالی برای افزایش آماده به‌کاری لکوموتیوها از همین محل بوده است. معاون وزیر راه‌وشهرسازی ادامه داد: برای تکمیل پروژه دوخطه‌کردن محور بافق-سنگان که تاکنون چهار بلاک آن اجرایی شده، نیز حدود یک‌هزار میلیارد تومان تزریق منابع مالی از محل تهاتر نفت انجام شد. وی خاطرنشان‌کرد: در این راستا به‌دنبال شناسایی گلوگاه‌های راه‌آهن هستیم که به‌طور قطع آثار مثبت آن‌ها در کوتاه‌مدت در حملونقل ریلی ظاهر می‌شود.
ترانزیت ریل‌پایه یکی از محورهای اصلی توسعه تجارت خارجی ایران و کلید بهبود روابط با کشورهای منطقه است. هرچند بسیاری از کارشناسان معتقدند که هنوز زیرساخت‌های لازم برای توسعه ریل‌پایه در ایران ایجاد نشده و کمبودهایی در این زمینه وجود دارد، اما بررسی اظهارنظرها و نگاهی به برنامه‌های اعلام‌شده از سوی مسئولان وزارت راه‌وشهرسازی، نشان‌دهنده درک اهمیت این حوزه برای اقتصاد کشور است.پس از جنگ روسیه و اوکراین و بازگشت چین و اروپا به مسیرهای زمینی تجاری، نقش همکاری ریلی ایران و ترکیه را در این کریدور پررنگ‌تر کرده است. همکاری‌های ترانزیتی ایران و ترکیه به‌عنوان یک فرصت برای توسعه اقتصادی و تقویت روابط سیاسی بین دوکشور مطرح است. از طرف دیگر، با وجود چالش‌های موجود، این همکاری‌ها می‌تواند به افزایش حجم تجارت، ایجاد فرصت‌های شغلی و تقویت ثبات منطقه منجر شود.کارشناسان معتقدند، با توجه به ارتباط تنگاتنگ بین دوکشور ایران و ترکیه در حوزه‌های مختلف ریلی، جاده‌ای، دریایی، ترانزیت، پایانه مرزی و تبادلات اقتصادی و تجاری فعالان اقتصادی دوکشور، همکاری اقتصادی دوکشور همواره حائز اهمیت بوده است. مسیر تجاری چین-اروپا، زمین بازی مناسبی است که می‌توان مزایای بالقوه ایران در اتصال شرق به غرب و بالعکس را با فهم درست از روابط و ظرفیت کشورهای دخیل فعال کند.از طرف دیگر در میانه تعطیلات نوروز سال‌جاری بود که رسانه‌ها اعلام کردند، نخستین محموله صادراتی افغانستان از طریق کریدور ریلی افغانستان-ایران، با حضور مقامات دوکشور از شهر هرات به مقصد ترکیه و اروپا ارسال شد. این مسیر که با تأخیر یک‌دهه‌ای از طریق خط‌آهن خواف-هرات به بهره‌برداری رسید، ظرفیت حمل ۶میلیون تن کالا و یک‌میلیون مسافر در سال را دارد و نقشی کلیدی در اتصال افغانستان به آب‌های آزاد و بازارهای بین‌المللی ایفا می‌کند.
راه‌اندازی قطار ترکیبی تهران - کربلا
در این میان و در یکی از آخرین اظهارنظرهای صورت‌گرفته درباره توسعه خطوط ریلی کشور و گسترش دیپلماسی ریلی با کشورهای منطقه، میرحسن موسوی، قائم‌مقام مدیرعامل راه‌آهن در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرده است که در صورت توافق با طرف عراقی، قطار ترکیبی تهران-کربلا امسال راه‌اندازی می‌شود.
براساس اخبار اعلام‌شده، این قطار از تهران به خرمشهر می‌رود. مسافران در مرز پیاده شده و ۳۰کیلومتر با اتوبوس به بصره می‌روند و سپس سوار قطار بصره-کربلا می‌شوند. مسیر برگشت هم به همین صورت خواهد. البته راه‌اندازی این قطار منوط به این است طرف عراقی ناوگان آماده به کار داشته باشد و به‌صورت چارتر در اختیار ما قرار دهد تا بتوانیم برای آن برنامه‌ریزی کنیم.
قائم‌مقام مدیرعامل راه‌آهن همچنین در پاسخ به اینکه در حال حاضر در چه مسیرهایی قطار بین‌المللی مسافری داریم،گفت: قطار تهران-وان سال گذشته بعد از چندین سال وقفه آغاز به حرکت کرد. وی تصریح کرد: با کشورهای دیگر از جمله افغانستان هم مذاکراتی صورت گرفته است که اگر شرایط مهیا شود و تقاضای سفر وجود داشته باشد، قطار از مشهد به افغانستان را نیز راه‌اندازی کنیم. مسیر ریلی تا نزدیک هرات برقرار است، اما در حال مطالعه تقاضای سفر هستیم.
موسوی در پاسخ به این سوال که آیا قطار تهران-وان به آنکارا نیز می‌رسد، گفت: در حال مذاکره با کشور ترکیه برای راه‌اندازی قطار تهران- آنکارا نیز هستیم. کشور ترکیه بعد از زلزله اخیری که با آن مواجه شد، بخشی از خطوطش تخریب شده بود و نیاز به بازسازی و بهسازی دارد و هنوز به ظرفیت اصلی برنگشته است. وی عنوان کرد: طی مذاکرات با طرف ترک، اگر استقبال از این قطارها مثل سنوات گذشته یعنی قبل از سال۱۳۹۸ باشد، همانطور که آن زمان قطار تهران-آنکارا داشتیم، مجددا آن را برقرار خواهیم کرد. موافقت کلی انجام شده است، منتظر اتمام عملیات بهسازی و بازسازی و در واقع ظرفیت‌گذاری ریلی ترکیه هستیم.
ویژگی خط ریلی افغانستان به اروپا از ایران
مدتی قبل بود که در مراسمی با حضور سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در هرات و والی این ولایت، نخستین محموله صادراتی افغانستان از طریق کریدور ریلی ایران-افغانستان به سمت ترکیه و اروپا روانه شد. این محموله که بخشی از برنامه توسعه تجارت منطقه‌ای دوکشور محسوب می‌شود، از مسیر راه‌آهن خواف-هرات عبور کرده و نخستین گام عملی در استفاده از این ظرفیت ترانزیتی مهم است.
خط‌آهن خواف-هرات به‌عنوان نخستین مسیر ریلی بین ایران و افغانستان، در سال۱۳۸۶ کلید خورد و قرار بود ظرف سه‌سال به بهره‌برداری برسد. بااین‌حال، به دلایل مختلف از جمله کمبود منابع مالی و چالش‌های امنیتی، این پروژه با بیش از یک‌دهه تأخیر، نهایتاً در ۲۰آذر۱۳۹۹ با حضور مجازی رؤسای‌جمهور وقت دوکشور افتتاح شد.
این خط‌آهن از شهرستان خواف در خراسان‌رضوی آغاز شده و با عبور از مرز شمتیق، به شهر هرات می‌رسد. ظرفیت سالانه آن شامل جابه‌جایی یک‌میلیون مسافر بوده و حدود ۶میلیون تن کالاست. با راه‌اندازی کامل این مسیر، افغانستان به شبکه ریلی ایران و از آنجا به آب‌های آزاد جنوب کشور، کشورهای منطقه قفقاز، ترکیه، عراق و اروپا متصل می‌شود. در ادامه توسعه این مسیر، در بهمن۱۴۰۳ اولین قطار ترانزیتی از هند به افغانستان از طریق بندرعباس و شبکه ریلی ایران به ایستگاه روزنک در هرات رسید.
هدف این پروژه، جابه‌جایی محصولات معدنی افغانستان از طریق ایران و دسترسی به بندر چابهار و مسیرهای بین‌المللی است. این توافق می‌تواند علاوه‌بر تسهیل صادرات افغانستان، جایگاه ایران را به‌عنوان هاب ترانزیتی منطقه ارتقا دهد. اولین محموله ترانزیتی ۲۰۰تن میوه خشک به ارزش یک‌میلیون و ۲۰۰هزار دلار از مسیر ریلی خواف-هرات به اروپا ارسال شد. این محموله از راه‌آهن هرات-خواف عبور کرده و از ترکیه به اروپا ترانزیت می‌شود.
تهاتر نفت در اختیار حملونقل ریلی
ذاکری، مدیرعامل راه‌آهن نیز مدتی قبل گفته بود: برای افزایش ظرفیت حملونقل ریلی در حوزه ناوگان و افزایش آماده بهکار لکوموتیوهای موجود اعتبار خوبی از محل تهاتر نفت واریز شده است و امیدواریم در سال‌جاری بین ۲۰ تا ۲۲لکوموتیو در گردش ما افزایش یابد. جبارعلی ذاکری خاطرنشان کرد: از شهریورماه۱۴۰۳ که کار را تحویل گرفتیم، ۴۸۹لکوموتیو آماده بهکار بود که اکنون به ۵۵۵لکوموتیو رسیده است. وی در خصوص تهاتر نفت برای افزایش ظرفیت حملونقل ریلی، اظهار داشت: بخشی از پروژه‌های توسعه ناوگان در سال۱۴۰۳ و تزریق مالی برای افزایش آماده به‌کاری لکوموتیوها از همین محل بوده است. معاون وزیر راه‌وشهرسازی ادامه داد: برای تکمیل پروژه دوخطه‌کردن محور بافق-سنگان که تاکنون چهار بلاک آن اجرایی شده، نیز حدود یک‌هزار میلیارد تومان تزریق منابع مالی از محل تهاتر نفت انجام شد. وی خاطرنشان‌کرد: در این راستا به‌دنبال شناسایی گلوگاه‌های راه‌آهن هستیم که به‌طور قطع آثار مثبت آن‌ها در کوتاه‌مدت در حملونقل ریلی ظاهر می‌شود.
منبع: اقتصاد سرآمد
نیازمندی‌ها
عناوین روزنامههای امروز
